Wijndomein Watersley

In Nederland, en vooral in Limburg, is de wijnbouw in opkomst. De vraag naar lokale producten, en daarmee ook lokale wijnen, groeit gestaag. Met dit project hopen we jongeren te enthousiasmeren om in Limburg in de natuur te gaan werken aan lokale producten en in het bijzonder in de wijnbouw.

Om de wijngaard aan te leggen en te onderhouden willen we dus samenwerken met jongeren. Voor het werven van deze groep benutten we contacten binnen het onderwijsveld en instanties voor jongeren. Daarbij zorgen we voor deskundige begeleiding met de focus op het op een ontspannen manier kennis vergaren over de natuur.

Zij zullen inzien wat de waarde van de natuur is, zicht krijgen op de werking van biodiversiteit en belangrijke sociale vaardigheden ontwikkelen door met elkaar oplossingsgericht samen te werken. We willen speciaal aandacht geven aan initiatieven vanuit de doelgroep die aan de wijngaard gerelateerd zijn, zodat ze merken dat er waardering voor hun inbreng is. De focus ligt daarbij op duurzaamheid (sustainability).

De jongeren worden gestimuleerd om zelf projecten te draaien en voorstellen te doen voor verbeteringen om de wijngaard duurzamer te maken. De realisatie van de ideeën wordt uit de winst betaald. Het overige, grootste deel van de winst komt ten goede van projecten ten behoeve van de ontwikkeling van de jeugd in Sittard.

Om dit te realiseren is er contact met  verschillende maatschappelijke organisaties zoals Vidar in de wijk, Porthos en Partners in Welzijn die allen een bijdrage willen leveren aan het project . Tevens is er ook direct contact met verschillende scholen, het Graaf huyn college en Trivianum, zei zullen projecten draaien betrekking hebbende op verbetering betrokkenheid van jeugd van 12-21 jaar , biologische onderzoeken , werkmethodes en commerciele aanpak . Voor lagere school klassen (6-12) worden dagdelen georganiseerd van het planten van bloembollen en rondleidingen zodat ze de resultaten van hun inspanning kunnen zien.

Het beoogde perceel is vaker door ecologen onderzocht. Vroeger liepen er paarden op de helling en leefde hier de levendbarende hagedis. Door de verwildering van het perceel is deze hagedis zo goed als verdreven, net als op andere plekken in Nederland vanwege verstedelijking. Dankzij dit project wordt deze leefomgeving weer geschikt voor betreffende hagedis en daarmee uitgebreid. Evenals de muurhagedis brengt de levendbarende hagedis geen schade toe aan de wijngaard. Er is dus sprake van een goede match tussen dier en plant zoals ook te zien is in het Ahrdal (Duitsland).

We leggen hier en daar kiezel- en leisteenhopen neer om zo warmte en ruimte te creëren voor het leven op de helling en in het bijzonder voor de levendbarende hagedis. De wijngaard wordt beplant met wijnstruiken die tot ca 2,4 meter hoog reiken. Dit is een ideale hoge plek voor de levendbarende hagedis om zich te warmen.

Op het veld komen verschillende ‘eilanden’ met planten die insecten (bijen) aantrekken die goed zijn voor de wijngaard en die insecten (wespen) die we niet willen hebben buiten houden. Verder onderzoeken we welke maatregelen we nog meer kunnen nemen om de huidige gunstige bodemstructuur in stand te houden en de wind zo optimaal mogelijk haar gang te laten gaan.  

Aanleg en onderhoud zullen samen met jongeren (12-21 jaar) worden uitgevoerd. Zodoende maken ze op een praktische manier kennis met de natuur en plantkunde en ontwikkelen tegelijkertijd hun sociale vaardigheden. Het idee voor dit project is in 2021 ontstaan. Na een verdere uitwerking tot een plan van aanpak werd het begin 2023 met de eigenaar van het perceel, de gemeente en provincie, sociale instellingen voor jeugd en natuurorganisaties besproken. Zij reageerden allen zeer positief. In het najaar 2023 is een vergunning verleend enbegonnen met het ontginnen van de grond. In mei 2024 zullen de wijnstokken aangeplant worden en de eerste oogst is te verwachten in 2028.
Let wel: het maken van de wijnen zelf zal worden uitbesteed aan een regionale wijnmakerij, buiten het zicht van de doelgroep, teneinde hen tegen alcohol te beschermen.

Het belangrijkste van een ecologisch biologische wijngaard is de grond en de zorg daarvoor. De beoogde kavel is nooit eerder intensief bewerkt geweest. Daardoor heeft de grond een natuurlijke balans. Het perceel is zuidelijk georiënteerd wat zeer gunstig is voor een wijngaard. De bodem bestaat uit een ideale löss-samenstelling.

Als je op de goede manier een wijngaard opbouwt en beheert, wordt de natuur geen schade aangedaan.  Voor de juiste zorg voor de grond wordt er met gras, groenbemestende planten en insectenlokkende bloemen gewerkt. Verder worden de reststoffen van het gehele proces, denk aan takken, schillen, pitten, enz. vanuit de wijnkelder als groenbemester gebruikt om zo een goede balans te houden in de voedingsstoffen van de wijngaard. Op deze wijze komt ongeveer 90% van de voedingsstoffen die de plant opneemt weer terug in de grond.

De wind is cruciaal bij de vitaliteit van een wijngaard. Deze natuurlijke luchtstroom moet verticaal door de wijngaard blazen en niet te veel obstakels hebben om de druivenbladeren goed te kunnen drogen en op natuurlijke wijze schimmels tegen te gaan. De zones onder de wijnstokken worden volledig met gras begroeid om erosie te voorkomen. In voor- en najaar zal er ruimte zijn voor schapen om het gras te onderhouden en de grond te voeden.

De wijngaard zal omheind worden om onbevoegden buiten en de schapen binnen te houden. Er zijn verschillende mogelijkheden zoals een hekwerk, meidoornhaag of een houten haag van struikafval. Hierover overleggen we  met ecologen en het IVN

Verder komt er een boomhoogte afstand van de bosrand van het perceel tot de eerste wijnstruiken om voldoende zon te krijgen op de druivenstruiken en een goede droging van de bladeren van de wijnranken. Tussen wijngaard en bosrand kan gras komen of natuurlijke verwildering. Ook dit wordt met natuurorganisaties besproken.

Sittard wil de stad promoten voor recreanten. De “Route des Vins” is een wijn gerelateerde wandeling in Sittard en directe omgeving. De wijngaard ligt langs de “Route des Vins”, waardoor deze zeker aantrekkelijker wordt. Bij de wijngaard zal de nodige informatie over het project verkrijgbaar zijn. Niet alleen over het sociale karakter, maar ook over de bio diverse aanpak en de levendbarende hagedis. De wijngaard is in de regio uniek in haar sociale aanpak en invulling van biodiversiteit. Deze info zal door schoolprojecten op gezet worden.
Daarnaast is de wijngaard zichtbaar vanuit de zuid-noordroute van het Pieterpad en vanaf de N276 bij de Windraak. Een mooie entree dus van Sittard vanuit het zuiden hetgeen als promotie gezien kan worden.

Tot slot is het volume van de wijngaard dusdanig groot dat zowel de horeca als de winkels er een Sittards product bij gaan krijgen voor de verkoop in de vorm van verschillende wijnsoorten. En ook dat is goed voor de promotie van de stad.